Dag 10: Auschwitz

Vandaag staat in het teken van een bezoek naar concentratiekamp Auschwitz. Dit bezoek was voor mij de hoofdreden om naar Krakau te gaan. De rest is allemaal leuke bijkomstigheid maar de hoofdmoot was toch Auschwitz. Ik moest om 12:30 uur mij melden bij de kiosk waar ik het kaartje twee dagen geleden had gekocht en van daaruit zal ik met groep vervoerd worden naar het concentratiekamp. Toen had ontbeten en mijzelf had gedoucht et cetera had ik dus nog een aantal uur over om nog wat anders te ondernemen. Ik besloot, gewapend met fotocamera, weer een bezoek te brengen aan de oude Joodse wijk Kazimierz. Daar heb ik her en der wat fotootjes geschoten en ik ben via de brug over Wisla naar de wijk Podgórze daar waar in de Tweede Wereldoorlog de Joodse getto gevestigd was. Daar heb ik ook wat foto's gemaakt. Onder andere van Apteka Pod Orlem een Poolse apotheek die een grote rol speelde in het Poolse verzet en bewoners van de Joods getto hielp. Het museum wat nu in de apotheek zit, was op dat moment gesloten.

Om 11:15 uur ben ik weer naar mijn hotel gelopen om daar de fotocamera in te leveren en vervolgens ben ik richting het centrum gelopen. Daar aangekomen heb ik mijzelf opgedrongen wat te eten. Het leek mij namelijk niet zo verstandig met een lege maag Auschwitz te bezoeken. Voor een paar cent heb ik op de Rynek Główny maar een broodje braadworst gegeten. Hierna ben ik naar de kiosk gelopen wat gelegen is aan de straat Sienna wat vlakbij de markt gelegen is. Hier aangekomen bleek de groep uit 29 personen te bestaan die in twee busjes werden gepropt voor het vervoer richting Oświęcim zoals Auschwitz in het Pools heet. Oświęcim ligt op 64 kilometer en dus ruim een uur rijden van Krakau. Voor het kaartje van omgerekend €25,- had ik vervoer en garantie van een Engelssprekende begeleiding tijdens de gehele toer.

In de groep zaten mensen van allerlei pluimage uit alle windstreken van de wereld. Maar er zaten toch een groot aantal jongeren in de bus die de grootste schik hadden bij dit uitje. Dit terwijl bij mij het huilen dichterbij stond dan het lachen. Na ruim een uur toeren langs 's heren wegen omdat schijnbaar geen tol wilden betalen en daardoor de snelweg vermeed, kwamen we aan in Auschwitz. Auschwitz bestaat drie grote kampen (Auschwitz I, Auschwitz II-Birkenau en Auschwitz III-Monowitz) en zo'n 40 kleine subkampjes waar de ingezetene van de concentratiekampen ter werk werden gesteld. Onze rondleiding begon in Auschwitz I. Daar maakten we kennis met onze gids: Een jongeman met paardenstaart en kek zonnebrilletje dit op een typische manier sprak. Maar als je doordat alles heen prikte bleek de gids erg deskundig te zijn. We begonnen in Auschwitz I dus. Dit was het werkkamp waar voornamelijk tegenstanders van de Nazi's opgesloten zaten. Als toegang van het kamp staat de poort met “Arbeid macht frei”. Dit kamp is vrijwel in tact gebleven en al sinds 1947 een museum.

Hoewel dit kamp niet tot doel had het uitmoorden van mensen was de levensverwachting door de erbarmelijke omstandigheden niet hoog. De meeste ingezetene stierven binnen drie maanden nadat ze in dit kamp opgesloten werden. Dit was ook te zien aan de fotocollage van ingezetenen in één van de barakken. De rondleiding duurde bijna twee uur en ging langs diverse stenen barakken waar de ingezetenen moesten te zien overleven met nauwelijks eten en drinken, geen sanitaire voorzieningen en hutjemutje op elkaar. De ingezetenen stierven door uitputting of door ziektes die ook welig in het kamp tierden. Ook werd tentoongesteld van allerlei goederen van de ingezetene die door de Nazi's geconfisqueerd werd. Van potten en pannen tot koffers tot kinderschoentjes. Honderden, duizenden in totaal. Alles van 0,0 financiële waarde want alles wat wel waarde had werd onmiddellijk door de Nazi's weggesluisd. Ook was het haar te zien van honderden mensen die de Nazi's gebruikten voor productie. En tientallen potjes Zyklon B waarmee mensen vergast werden. Ook werd een bezoek gebracht aan barak nummer 10 waar Josef Mengele de meest verschrikkelijke medische experimenten op mensen uitvoerde.

Op het einde van de rondleiding bracht ons bij een gaskamer. Hoewel het doel van het kamp niet het vernietigen van mensen was werden toch met enige regelmaat mensen met honderden tegelijk over de kling gejaagd vaak om ruimte te scheppen. De gids vertelde dat het experiment om Zyklon B deugdelijk te laten werken (dit heeft met een temperatuur van boven 26 graden met een hoge luchtvochtigheid te maken) dit drie dagen heeft geduurd eer dat de proefpersoon kwam te overlijden. Ik ben heel eventjes in die gaskamer geweest want ik wou er niet langer blijven dan strikt noodzakelijk. De gaskamer was eigenlijk vrij klein (zo'n 20 bij 30 meter) en bevond zich half ondergronds. Naast de gaskamer bevond zich een crematorium waar de slachtoffers direct gecremeerd werden nadat eerst hun haar werd afgeschoren en de gouden tanden uit hun gebit werden getrokken.

Dit was tevens het laatste van het eerste onderdeel en daarna verlieten we Auschwitz I om ons per busje te verplaatsen naar Auschwitz II-Birkenau. Persoonlijk was ik erg onder de indruk van alle wreedheden die ik had gezien, maar dat gold blijkbaar niet voor iedereen want schuin voor mij zat een jong stelletje ongegeneerd te flikvlooien. In Auschwitz II-Birkenau kwam ik een buslading met kinderen tegen van een Duitse school die waarschijnlijk heeft gedacht dat het wel een leuk schoolreisje is om eens een keer naar Auschwitz te gaan. De kinderen hadden de grootste lol.

In tegenstelling tot Auschwitz I is er van Auschwitz II-Birkenau veel minder bewaard gebleven. Auschwitz II-Birkenau was het vernietigingskamp en had louter tot doel zoveel mogelijk mensen (meestal Joden, maar ook zigeuners en andere door de Nazi's gezien als ongewenste elementen) te vermoorden. Om bewijsmateriaal te verdoezelen hebben de Nazi's veel vernietigd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ook hebben de door Nazi's verdreven Polen de houten barakken afgebroken na de Tweede Wereldoorlog omdat hij het hout nodig hadden om hun bestaan weer op te bouwen. De toegangspoort was wel bewaard gebleven en die was indrukwekkend (deze was ook te zien in Schindler's List). Achter de poort stond een wagon welke destijds gebruikt werden voor het transport (Of deze daar ook voor gebruikt werd was onbekend. Het was in ieder geval hetzelfde type.). Daar was ook het platform waar de kamparts selecteerde wie er direct vergast werd en wie nog even mocht blijven leven.

In Auschwitz II-Birkenau is er een indrukwekkend monument te vinden ter nagedachtenis van de slachtoffers in alle talen van de landen waaruit de slachtoffers kwamen. Dus ook het Nederlands was aanwezig. Verder waren er nog de funderingen te zien van de opgeblazen gaskamers en crematoria. Overigens werd de as als mest verstrooid in de omgeving wat natuurlijk een bizar idee dat wat bloeit in de omgeving mede mogelijk werd gemaakt door de as van de slachtoffers. Tevens kregen wij een rondleiding rond de barakken die nog afgrijzenwekkender waren dan in Auschwitz I. Om te omschrijven wat daar te zien is en wat daar allemaal gebeurd is, is zeer moeilijk om onder woorden te brengen. De foto's die ik gemaakt heb zijn luguber. Na ruim een uur eindigde de rondleiding in Auschwitz II-Birkenau en daarmee de gehele toer. Het was een indrukwekkende dag, waarbij mijn maag meerdere malen omdraaide bij het zien van zoveel gruwelijkheden. De vraag hoe het in Godsnaam mogelijk is dat een mens dit kan aandoen bij andere mensen is vaak bij mij boven gekomen. De vraag blijft onbeantwoord maar de realiteit is dat zoiets altijd weer kan gebeuren en het aan de mensheid is om te waken dat zoiets nooit weer gebeurd. Ik moet bekennen dat Theresienstadt destijds veel meer indruk achterliet dan nu Auschwitz. Dat komt grotendeels omdat ik toen nog maar 16 jaar oud was. Ik vond toen het schril contrast tussen het showkamp en de muur daarachter waar de meest verschrikkelijke dingen gebeurden. Ik ben blij dat ik Auschwitz bezocht heb en ik ben het met de gids eens dat iedereen ooit eens Auschwitz bezocht moet hebben om met eigen ogen te zien tot welke bizarre gruweldaden de mensheid in staat is.

Het busje bracht ons terug naar Krakau alwaar we om 17:45 uur arriveerden. Ik besloot in het oude centrum van Krakau een terrasje op te zoeken om daar te gaan dineren. Mijn keuze viel op spareribs met barbecuesaus en Vlaamse frieten. Het smaakte overweldigend goed, maar dat kwam waarschijnlijk ook omdat ik deze dag nog niet veel had gegeten. Het biertje smaakte ook lekker en om 20:30 uur was ik terug in het hotel waar ik mij kamer opzocht om deze indrukwekkende dag te laten bezinken. Morgen de laatste volledige in Polen en dan ga ik naar Zakopane.